Bebeklerde kafa şekil bozukluğu, bebeklerin doğumdan sonraki ilk birkaç ayında sık görülen bir durumdur. Kafa şekil bozukluğu, birçok farklı nedenle ortaya çıkabilir. Bu nedenler arasında doğuştan gelen sorunlar, yataktaki pozisyon, bebeğin hareketsizliği, sinir sistemi bozukluğu ve daha birçok faktör yer alır. Bu yazımızda, bebeklerde kafa şekil bozukluğunun 11 farklı nedenini inceleyeceğiz.
1. Konjenital Tortikollis
Konjenital tortikollis, doğum sırasında ya da sonrasında bebeklerin boyun kaslarında hasar veya kısalma nedeniyle oluşan bir boyun problemdir. Bu durum, doğru tedavi edilmediğinde kafa sekil bozukluklarına neden olabilir. Bebeklerde sık görülen bir problemdir ve tedavi edilmesi gerekmektedir.
Tedavi yöntemleri arasında boyun egzersizleri, fizik tedavi, masaj ve bazı durumlarda cerrahi müdahale yer almaktadır. Bebeğin muayene edilerek, doğru bir tedavi planı yapılması oldukça önemlidir. Konjenital tortikollis, erken müdahale ve doğru tedavi ile çözülebilir, ancak yok sayılırsa kalıcı bir kafa şekil bozukluğuna yol açabilir.
Bazı bebeklerde konjenital tortikollis, bebeklerin fazla uzun bir süredir tek bir pozisyonda durmasından veya uteroda sıkışmış bir pozisyondan kaynaklanabilir. Bebeğin boyun kaslarına özel dikkat gösterilmesi, hareketliliğinin sağlanması ve uygun tedavi yöntemlerinin uygulanması ile bu durumun üstesinden gelinebilir.
2. Plagiosefali
Plagiosefali, bebeklerde en sık karşılaşılan kafa şekli bozukluğudur. Yeni doğan bebeklerin kafası hala şekillenirken, uzun süreli yatış pozisyonları kafasında basınç yaratarak şeklin bozulmasına neden olabilir. Plagiosefali, kafanın bir yanında düzleşme veya basıklıkla karakterize edilir. Bu durum, yatakta çok fazla yatmakla birlikte, doğumsal nedenlerden de kaynaklanabilir. Önleyici yöntemlerin uygulanması, bebeklerin farklı pozisyonlarda uyutulması ve yüzünün her iki yönüne özen gösterilmesi bu durumun önlenmesinde önemlidir.
2.1. Posterior Plagiosefali
2.1. Posterior Plagiosefali, başın arka tarafında düzleşme ve basıklık ile karakterize bir kafa şekil bozukluğudur. Bu durum, bebeklerin yatakta sıkı bir şekilde yatması veya sürekli olarak aynı yöne dönmeleri nedeniyle oluşabilir. Posterior Plagiosefali iki alt kategoride incelenir: Lambdoid Synostosis ve Deformational Posterior Plagiocephaly. Lambdoid Synostosis, kafatasının lambdoid sutüründe kapanmış bir durumun neden olduğu posterior plagiosefali alt tipidir. Deformational Posterior Plagiocephaly ise bebeklerin yatarken yönlerini değiştirme eksikliğiyle ilişkilidir. Bu durum doğumsal bir deformasyon sonucu değil, yanlış pozisyonlanma nedeniyle oluşur.
2.1.1. Lambdoid Synostosis
2.1.1. Lambdoid Synostosis: Kafatasının arkasında bulunan sutürlerden birinin erken kaynaşması sonucu oluşan bir durumdur. Bu durum posterior plagiosefaliye neden olur ve craniosynostosis adı verilen bir durumun alt tipidir. Lambdoid sutürün kapanması kafatasının arkasında basıklık, yassılaşma ve üçgen şeklinde bir baş yapısına neden olabilir. Bu nedenle, bebek de fiziksel olarak zayıf veya gecikmiş gelişim gösterebilir.
2.1.2. Deformational Posterior Plagiocephaly
Deformasyonel posterior plagiosefali, doğumsal deformitelerden ziyade bebeklerin sürekli aynı pozisyonda yatmalarından kaynaklanır. Bebeklerin sırt üstü yatması önerilirken, kafalarının pozisyonunun değiştirilmesi de önemlidir. Bu nedenle, bebeklere özellikle uyurken yönlerini değiştirmeleri telkin edilmelidir. Bazı masaj teknikleri de bu durumun önüne geçmek için uygulanabilir. Ebeveynler, bebek yatakları ve minderlerinin kullanımında da dikkatli olmalıdır. Bu durumda, ortopedik bir baş yastığı kullanmak da faydalı olabilir.
2.2. Anterior Plagiosefali
Anterior Plagiosefali, bebeklerin yan yatma sıklığının artması sonucu kafatasının öne doğru eğrilmesiyle karakterize bir kafa sekil bozukluğudur. Bebeklerin neden yan yattığına bağlı olarak, bu bozukluğun derecesi değişebilir. Genellikle bir tarafta kafa daha düz ve diğer taraf ise önde çıkıntılı haldedir.
Bu bozukluk çoğunlukla yüzdeki kasların bazılarının zayıf olmasından kaynaklanır. Bebeğin sürekli aynı pozisyonda yatması da bu durumu tetikleyebilir. Bu nedenle, bebeklerin konumunu değiştirmek ve yüz kaslarını güçlendirmeye yardımcı egzersizler yapmak, önleyici önlemler arasındadır.
3. Brakisefali
Brakisefali, kafatası tabanının genişlemesi nedeniyle oluşan bir kafa sekil bozukluğudur. Bu durum, özellikle bebeklerde sıklıkla görülür ve doğuştan gelen bir sorun olarak ortaya çıkabilir. Genellikle başın arka tarafında basıklık ile karakterizedir. Brakisefalinin nedenleri arasında genetik faktörler, doğum travması ve uzun süre sırt üstü yatma yer alır.
4. Mikrosefali
Mikrosefali, doğuştan gelen bir kafa sekil bozukluğu olarak tanımlanır ve bebeklerin kafa çevresinin normalden daha küçük olmasıyla karakterizedir. Bu durum, beyin gelişimi için yeterince yer olmadığı anlamına gelir ve beyinde hasar oluşma riskini artırır. Mikrosefali, genellikle gebeliğin erken dönemlerinde enfeksiyonlar, ilaçlar veya yetersiz beslenme gibi nedenlerle oluşabilir. Bazı durumlarda, mikrosefali genetik kaynaklı olabilir.
5. Hipoplazi
Hipoplazi, beyin gelişiminin azalmasıyla doğrudan ilişkili bir kafa sekil bozukluğudur. Bu durum genellikle erken doğum, prematürelik veya bebeğin enfekte olması sebepli olarak meydana gelir. Beyin gelişiminin yavaş olması, kafatasının kemiklerinin normal büyümesini engeller ve bu da kafa şeklinin değişmesine neden olur. Bu durumda çözüm, beyin gelişimini teşvik etmek için gerekli tedaviyi sağlamak ve bebeklerin sağlıklı şekilde büyümesini sağlamaktır.
6. Higroma
Higroma, beyin sıvısının birikmesinden kaynaklanan bir kafa şekil bozukluğudur. Bu durum, bebeklerde kafanın formunu değiştirebilir ve başın şişmesine neden olabilir. Higroma, genellikle doğumda veya sonrasında beyin yaralanması sonrası meydana gelir. Tedavi edilmezse, beyin sıvısının baskısı nedeniyle ciddi beyin hasarı riski vardır. Higromalar, bir drenaj sistemine ihtiyaç duyan kafa cerrahisi işlemiyle çıkarılabilir.
7. Neurofibromatozis Tip 1
Sinir sistemi bozukluğu olan nörofibromatozis tip 1, akromegaliden sonra en sık görülen tümör hastalığıdır. Bu hastalık, nörofibromların kafa derisinde ve yüz bölgesinde yerleşimiyle kafa sekil bozukluğu oluşmasına neden olabilir. Aynı zamanda, sinir sisteminde oluşan tümörler de kafatası yapısında değişikliklere yol açarak kafa sekil bozukluğuna sebep olabilir.
8. Kraniyosinostoz
Kraniyosinostoz, bebeklerde kafatasının dikişlerinin erken kaynaşması nedeniyle oluşan bir kafa sekil bozukluğudur. Bu sorun, bebeklerin kafalarının normal büyüme ve gelişimini engelleyebilir.
Kraniyosinostoz, doğuşta ve bazen bebeklerin ilk aylarında fark edilebilir. Erken teşhis ve tedavi edilmezse, kalıcı beyin hasarına neden olabilir.
Kraniyosinostoz, birden fazla nedenle ortaya çıkabilir, ancak genellikle genetik faktörler, yetersiz beslenme, enfeksiyonlar veya hormonal dengesizliklerden kaynaklanır. Tedaviye, bebeklerin yaşına ve durumuna bağlı olarak cerrahi müdahale veya kafa şeklini düzeltmek için baş ve boyun egzersizleri dahil edilebilir.
Bebeklerde kafa sekil bozuklukları hakkında endişeleriniz varsa, mutlaka bir doktorunuzla görüşün.
9. Bebek Yastığı Sendromu
Bebeklerin kafası doğumdan sonra hala gelişiyor olabilir. Bu nedenle, doğru pozisyonda uyumak, kafa sağlığı için oldukça önemlidir. Bebek yastığı sendromu, sıkı yataklardan kaynaklanabilecek bir kafa sekil bozukluğudur. Bu sendrom, yalnızca bebeklerin sert, sıkı yastıklarda yatarsa ortaya çıkar. Bebeklerin rahat etmesi için yataklarının yumuşak ve esnek olması gerektiğini unutmayın. Ayrıca, bebeklerin sırt üstü uyumaları, kafa sekil bozukluklarından kaçınmak için önemlidir.
10. Basit Dolikoensefali
Basit dolikoensefali, kafatasının uzunluğunun normalden daha fazla genişlemesi sonucu oluşan bir kafa sekil bozukluğudur. Bazı bebeklerde doğru pozisyonda yatmama ve yetersiz hareket nedeniyle oluşabilir. Özellikle prematüre bebeklerde daha sık görülür. Dolikoensefali, bebeklerin beyin gelişimlerinin etkilenmesine neden olabilir. Dolayısıyla, erken teşhis ve tedavi edilmesi önemlidir. Tedavi genellikle fizyoterapi, özel baş destekleri ve pozisyon değiştirme egzersizleriyle yapılır.
11. Perikranial Hematom
Perikranial hematom, başın bir bölgesinde yaygın kanama sonucu oluşabilir. Bu kanama bölgesinde şişlik ve hassasiyet oluşturarak, kafa şeklinde bozukluğa neden olabilir. Özellikle doğumda güçlü bir doğum sonrası bebekte görülebilir. Tedavisi için, kanamanın bölgeden alınması gerekir.
Bu kafa şekil bozukluğu ciddi sonuçlar doğurabileceği için hızlı bir tedavi gerektirir. Bebeğin birçok gelişimsel engel ile karşılaşmasına neden olabilir. İlk belirti olarak kafa skalp bölgesinde şişlikler ile kendini gösterir. Bu durumla karşılaşan bebeklerin doktora derhal gitmeleri önerilir ve tedavi edilmesi için gerekli müdahalelerin yapılması gerekmektedir.
